دوره آموزشی ترمیم و نوترکیبی DNA

استاد دوره ترمیم و نوترکیبی DNA

دکتر یوسف سفیدی هریس؛ دانش آموخته دکتری علوم سلولی مولکولی از دانشگاه شیراز 

مدت زمان دوره: ۳ ساعت و ۱۵ دقیقه

به همراه صدور گواهی مرکز رشد بیوتکنولوژی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به زبان انگلیسی

این دوره بخشی از گنجینه جامع زیست شناسی سلولی مولکولی بیولوژیسم است. برای دیدن این گنجینه روی این لینک کلیک کنید

DNA یک  سلول همواره در معرض انواع آسیب‌های محیطی قرار دارند. در صورت عدم ترمیم این آسیب‌ها، ژنوم سلول تمامیت خود را از دست داده و حیات سلول با خطر مواجه خواهد شد. بنابراین، سلول‌ها طی تکامل، روش‌ها متنوعی را را برای ترمیم انواع آسیب‌های DNA به دست آورده‌اند. یکی از انواع روش‌های ترمیم آسیب‌های DNA نیز از طریق نوترکیبی است. ولی نوترکیبی، علاوه بر نقشی که در ترمیم برخی انواع آسیب DNA دارد، نقش فیزیولوژیک نیز داشته و در ایجاد تنوع حاصل از تولیدمثل جنسی نیز ایفای نقش می‌کند. به طوری که نوترکیبی DNA گامت‌ها در میوز، باعث ایجاد صفات جدیدی در فرزندان می‌شود که در والدین آنها وجود ندارد. 

مبحث ترمیم و نوترکیبی DNA از جمله مباحث مهمی است که در آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری و طی سالیان متمادی، از آن سؤالاتی مطرح شده است. سؤالات این مبحث در آزمون‌های استخدامی متعددی هم به چشم می‌خورد بنابراین، با گذراندن این دوره، با مکانیسم‌های ترمیم انواع آسیب‌های DNA و نیز با انواع مکانیسم‌های نوترکیبی، آشنا خواهید شد 

سرفصل‌های دوره ترمیم و نوترکیبی DNA

• انواع آسیب‌های DNA

در این بخش از دوره، با انواع آسیب‌هایی که ممکن است ساختار DNA را دچار تغییر کنند، آشنا واهید شد 

• ترمیم مستقیم آسیب‌های DNA

برخی آسیب‌های ایجاد شده در ساختار DNA، از طریق مکانیسمی به نام ترمیم مستقیم، ترمیم می‌شوند در این بخش از دوره، با مکانیسم ترمیم مستقیم آسیب‌های DNA آشنا خواهید شد 

• مکانیسم ترمیم جفت باز اشتباه (mismatch repair)

جفت بازهای اشتباه (mismatches) یکی از انواع آسیب‌ها در ساختار DNA هستند. سلول‌های پروکاریوتی و یوکاریوتی، مکانیسمی اختصاصی برای ترمیم این نوع آسیب دارند که در این بخش از دوره، با این مکانیسم آشنا خواهید شد. 

• ترمیم برش بازی (base excision repair) 

گاهی اوقات، DNA دچار آسیب‌هایی مانند تک بازها (single bases)، بازهای اکسید شده، بازهای دآمینه شده یا حضور یوراسیل در ساختار دورشته‌ای خود می‌شود. این انواع از آسیب‌ها توسط مسیر ترمیم برش بازی اصلاح می‌شوند که در این بخش از دوره، با مکانیسم آن آشنا خواهید شد. 

• ترمیم برش نوکلئوتیدی (nucleotide excision repair)

گاهی پرتوهای ماوراء بنفش منجربه آسیب در ساختار DNA می‌شوند. این آسیب‌ها عمدتا توسط مسیر ترمیم برش نوکلئوتیدی ترمیم می‌شوند که در این بخش از دوره، با چگونگی آن آشنا خواهید شد. 

• ترمیم شکست‌های دورشته‌ای DNA

شکست‌های دورشته‌ای جزء خطرناک‌ترین آسیب‌های DNA هستند که ممکن است منجربه مرگ سلول شوند. این آسیب از طریق مکانیسم ترمیم شکست دورشته‌ای ترمیم می‌شود که دو مسیر همولوگ و غیرهمولوگ در آن، قابل تصور است . در این بخش از دوره، با مکانیسم ترمیم شکست‌های دورشته‌ای DNA آشنا خواهید شد. 

• نقش نوترکیبی همولوگ در ترمیم و نوترکیبی میوزی

نوترکیبی همولوگ، یکی از ساختارهای ترمیم شکست دورشته‌ای DNA است که علاوه بر این نقش ترمیمی، در نوترکیبی میوزی هم ایفای نقش می‌کند. در این بخش از دوره، با چگونگی ایفای نقش نوترکیبی همولوگ در ترمیم شکست دورشته‌ای و نیز در نوترکیبی میوزی، آشنا خواهید شد.