استاد دوره آموزشی همانندسازی DNA

دکتر یوسف سفیدی هریس؛ دانش آموخته دکتری علوم سلولی مولکولی از دانشگاه شیراز 

مدت زمان دوره: ۳ ساعت و ۱۵ دقیقه

به همراه صدور گواهی مرکز رشد بیوتکنولوژی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به زبان انگلیسی

این دوره بخشی از گنجینه جامع زیست شناسی سلولی مولکولی بیولوژیسم است. برای دیدن این گنجینه روی این لینک کلیک کنید

همانندسازی DNA یکی از مباحث مهم در زیست‌شناسی مولکولی است. انجام صحیح همانندسازی برای حفظ تمامیت ژنوم سلول، بسیار حائز اهمیت بوده و برعکس، خطا در همانندسازی منجربه جهش شده و عواقبی مانند سرطان را در بر خواهد داشت. مبحث همانندسازی از جمله مباحث بسیار مهم و سؤال خیز در آزمون‌های کارشناسی ارشد و دکتری و نیز آزمون‌های استخدامی است. بنابراین، با گذراندن این دوره، اطلاعات بسیاری در مورد مکانیسم همانندسازی DNA در سلول‌های یوکاریوتی و پروکاریوتی به دست خواهید آورد. 

سرفصل‌های دوره آموزشی همانندسازی DNA

• کشف DNA به عنوان ماده وراثتی

در این قسمت از دوره، با تاریخچه آزمایش‌هایی آشنا خواهید شد که طی سالیان طولانی، منجربه کشف ماهیت DNA به عنوان ماده وراثتی شد. 

• ساختار DNA

در این بخش از دوره، اطلاعاتی را در مورد ساختار مولکول ِDNA به عنوان اساس وراثت، کسب خواهید کرد. 

• همانندسازی نیمه‌حفاظتی و دوجهته DNA

مکانیسم همانندسازی مولکول DNA به صورت نمیه‌حفاظتی بوده و در دو جهت مخالف هم انجام می‌شود. در این بخش از دوره، با چگونگی انجام این همانندسازی نیمه‌حفاظتی و دو جهته آشنا خواهید شد. 

• عملکرد DNA پلیمرازها در همانندسازی DNA

DNA پلیمرازها، آنزیم‌های اصلی فعال در همانندسازی مولکول DNA هستند. در این بخش از دوره، با انواع  DNA پلیمرازها و عملکرد آنها آشنا خواهید شد. 

• عملکرد هلیکازها، پروتئین‌های متصل شونده به DNA تک‌رشته‌ای و توپوایزومرازها در همانندسازی DNA

علاوه بر DNA پلیمرازها که آنزیم‌های اصلی در همانندسازی مولکول DNA هستند، هلیکازها، پروتئین‌های متصل شونده به DNA تک‌رشته‌ای و توپوایزومرازها نیز در این فرایند، عملکردی ضروری دارند. در این بخش از دروه، با عملکرد این پروتئین‌ها در همانندسازی آشنا خواهید شد. 

• عملکرد پرایمازی در همانندسازی DNA

همانندسازی DNA توسط DNA پلیمرازها، نیازمند سنتز پرایمرهای برای در اختیار قرار دادن گروه OH آزاد در انتهای 3 پرایم است. عمل سنتز پرایمر توسط آنزیم‌هایی موسوم به پرایمر انجام می‌شود. در این بخش از دوره، با نحوه عملکرد این آنزیم‌ها در همانندسازی DNA آشنا خواهید شد. 

• تضمین همانندسازی پردازنده DNA توسط حلقه لغزنده

برای این که همانندسازی DNA به صورت متوالی و بدون وقفه انجام شود (همانندسازی پردازنده) ساختاری به نام حلقه لغزنده در حین همانندسازی، تشکیل می‌شود. در این قسمت از دوره، با عملکرد این ساختار در همانندسازی DNA آشنا خواهید شد. 

• هماهنگی بین سنتز رشته‌های رهبر و پیرو

همانندسازی DNA در دو رشته، در دو جهت مخالف و در رشته‌های موسوم به رشته‌های رهبر و پیرو انجام می‌شود. ولی سنتز این دو رشته از هم مجزا نبوده و به هماهنگ پیش می‌رود. در این بخش از دوره، به چگونگی هماهنگی بین سنتز رشته رهبر و رشته پیرو پرداخته می‌شود. 

• آغاز همانندسازی در مبدأ و تنظیم آن توسط چرخه سلولی

همانندسازی DNA در جایگاه خاصی به نام مبدأ همانندسازی آغاز و توسط ارتباط آن با چرخه سلولی، تنظیم می‌شود. در این قسمت از دوره، به چگونگی آغاز همانندسازی در مبدأ و چگونگی تنظیم فرایند همانندسازی در ارتباط با چرخه سلولی  پرداخته شده است. 

• همانندسازی انتهای کروموزوم‌های خطی

همانندسازی صجیج کروموزوم‌های خطی، به خاطر ساختار آنها، چالشی در سلول‌های دارای این کروموزوم‌هاست که در صورت عدم کارایی، منجربه کوتاهتر شدن طول آنها خواهد شد. در این بخش از دوره، با مکانیسم همانندسازی انتهای کروموزوم‌های خطی و چگونگی حفظ آنها از کوتاه شدن در اثر این همانندسازی آشنا خواهید شد.