استاد: خانم مریم ضرابی
دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ایمنی‌شناسی پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی شیراز و رتبه ۵۰ کنکور ارشد وزارت بهداشت
طول دوره: ۱۶ ساعت

سرفصل های دوره

1. تاریخچه ایمنی شناسی
2. ایمنی ذاتی
3. ارائه آنتی ژن به لنفوسیت های T و فعال شدن آن ها
4. فعال سازی لنفوسیت های B و ساختمان مولکول های آنتی بادی
5. سیستم ایمنی ناحیه ای
6. تولرانس سیستم ایمنی
7. ایمنی شناسی پیوند عضو و تومورها
8. بیماری های ازدیاد حساسیت و نقص ایمنی

آنفولانزا، ویروس کرونا، برخی باکتری‌ها و… عاملان حال‌خراب‌کن و یا حتی قاتلین موجودات!

تا حالا فکر کرده‌اید که از کجا می‌آیند، چه می‌کنند و سرانجامشان چه خواهد شد؟

ایمنی‌شناسی علمی است که به بررسی انواع واکنش ایمنی جانداران در برابر آنتی‌ژن‌های بیگانه و روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماریزا می‌پردازد. ایمونولوژی علم شناخت، بررسی و اثبات سیستم‌های دخیل در ایمنی بدن است. سیستم ایمنی بدن سیستمی پیچیده و در نهایت دقت می‌باشد که شامل اعضاء متنوع، با عملکردی متفاوت و مرتبط می‌باشند که در صورت کوچک‌ترین تداخل و ناهماهنگی در انجام وظایف اعضاء آن امکان پیدایش اختلالات و ظهور عوارضی وخیم و بعضا غیرقابل برگشت وجود دارد. از جمله اعضاء اصلی و فرعی این سیستم می‌توان به سلول‌ها (مانند لنفوسیت‌ها، مونوسیت‌ها، ماکروفاژها و سلول‌های فرعی و تخصصی دیگر)، (بافت‌های لنفاوی، بافت پوششی و ….) ومولکول‌های محلول در خون مانند آنتی‌بادی‌ها، کمپلمان و سایتوکاین‌ها و …) اشاره کرد.

چرا باید علم ایمنی‌شناسی یاد بگیریم؟

ایمنی‌شناسی نقش مهمی در حفظ سلامت جامعه و جلوگیری از شیوع بیماری‌ها و اپیدمی‌ها دارد. برای مثال دو مورد از کاربردهای آن شامل موارد زیر می‌باشد:

پیشگیری و کنترل بیماری‌ها: با استفاده از این علم می‌توان عوامل بیمارگر و روش‌های انتقال را شناسایی کرد و برنامه‌های کنترل و پیشگیری مناسبی را اجرا کرد.

توسعه و بهبود واکسن‌ها: با پیشرفت تکنیک‌ها در این علم می‌توان واکسن‌هایی تولید کرد که جایگزین واکسن‌های قدیمی هستند.

سرفصل‌های دوره

تاریخچه ایمنی‌شناسی: منشأ این علم معمولاً به ادوارد جنر نسبت داده می‌شود، که در سال 1796 کشف کرد که آبله گاوی یا واکسینیا باعث محافظت در برابر آبله انسانی می‌شود.

ایمنی ذاتی

سیستم ایمنی ذاتی اولین خط دفاعی بدن در برابر ورود میکروب‌ها به بدن است.  به همه میکروب‌ها و مواد خارجی به یک شکل پاسخ می‌دهد، به همین دلیل است که گاهی اوقات به عنوان سیستم ایمنی “غیر اختصاصی” نامیده می‌شود.  خیلی سریع عمل می‌کند: به عنوان مثال، اطمینان حاصل می‌کند که باکتری‌هایی که از طریق یک زخم کوچک وارد پوست شده‌اند در عرض چند ساعت در محل، شناسایی و از بین می‌روند. با این حال، سیستم ایمنی ذاتی تنها قدرت محدودی برای جلوگیری از گسترش میکروب‌ها دارد.

ارائه آنتی‌ژن به لنفوسیت‌های T و فعال شدن آن‌ها

سلول‌های T کمکی مهم‌ترین سلول‌ها در ایمنی اکتسابی هستند، زیرا تقریباً برای تمام پاسخ‌های ایمنی اکتسابی مورد نیاز هستند. آن‌ها نه تنها به فعال کردن سلول‌های B برای ترشح آنتی‌بادی‌ها و ماکروفاژها برای از بین بردن میکروب‌های بلعیده شده کمک می‌کنند، بلکه به فعال‌سازی سلول‌های T سیتوتوکسیک برای کشتن سلول‌های هدف آلوده نیز کمک می‌کنند.  همانطور که در بیماران مبتلا به ایدز به طور چشمگیری نشان داده شده است، بدون سلول‌های T کمکی نمی‌توانیم از خود حتی در برابر بسیاری از میکروب‌هایی که به طور معمول بی‌ضرر هستند دفاع کنیم.

فعال‌سازی لنفوسیت‌های B و ساختمان مولکول‌های آنتی بادی

سلول‌های B و آنتی‌بادی‌ها با هم یکی از مهم‌ترین عملکردهای ایمنی را فراهم می‌کنند، یعنی شناسایی یک آنتی‌ژن مهاجم و تولید تعداد زیادی پروتئین محافظ که بدن را برای از بین بردن تمام آثار آن آنتی‌ژن تمیز می‌کنند. در مجموع سلول‌های B تعداد تقریبا نامحدودی از آنتی‌ژن‌ها را تشخیص می‌دهند. با این حال، هر سلول B به طور جداگانه می‌تواند تنها به یک نوع آنتی‌ژن متصل شود. سلول‌های B آنتی ژن‌ها را از طریق پروتئین‌هایی به نام گیرنده‌های آنتی ژنی که در سطح آن‌ها یافت می‌شود، تشخیص می‌دهند. گیرنده آنتی ژن اساساً یک پروتئین آنتی‌بادی است که ترشح نمی‌شود اما به غشای سلول B متصل می‌شود.

سیستم ایمنی ناحیه‌ای

سیستم ایمنی با مجموعه گسترده‌ای از پاتوژن‌ها و ایمونوژن‌های بالقوه مواجه است و باید در مورد ماهیت پاسخ تصمیم بگیرد.  التهاب قوی ناشی از سیستم ایمنی برای پاکسازی برخی از عفونت‌های تهدید کننده حیات ضروری است.

تنوع پاتوژن‌ها قابل توجه است و شامل میکروارگانیسم‌هایی می‌شود که اندازه آن‌ها از پیکورناویروس‌های میکروسکوپی گرفته تا کرم‌های نواری با طول 35 فوت متغیر است.  سیستم ایمنی باید پاسخ خود را تنظیم کند تا ماهیت پاتوژن و اندام‌هایی که تحت‌تأثیر قرار می‌گیرند را در نظر بگیرد.  در برخی شرایط، این به منزله سازشی است که در آن التهاب ناشی از ایمنی مهار شده یا به گونه‌ای منحرف می‌شود که کمترین آسیب را به سلول‌های میزبان وارد می‌کند.  در موارد دیگر، پاسخ ایمنی کاملاً خاموش است.  این تنظیمات ایمنی پایه‌ای برای ایمنی ناحیه‌ای ایجاد می‌کنند.

تولرانس سیستم ایمنی

تحمل ایمونولوژیک حالتی از عدم واکنش ایمونولوژیک خاص به آنتی ژن خاصی است که فرد قبلاً در معرض آن قرار گرفته

است. تحمل ایمنی سیستم ایمنی را از پاسخ دادن به خود آنتی‌ژن‌ها بازمی‌دارد.

ایمنی‌شناسی پیوند عضو و تومورها

مولکول‌های مجموعه سازگاری نسجی اصلی (MHC) یا آنتی ژن های لکوسیت انسانی (HLA) مولکول‌های مسئول در واکنش‌های رد سریع پیوند هستند. این مولکول ها مهم ترین آلو آنتی ژن های شناسایی شونده توسط میزبان هستند. بنابراین هر چه سازگاری HLA بین دهنده و گیرنده پیوند بیشتر باشد احتمال بقای پیوند بیشتر است. مولکول‌های MHC پلی‌مورفیک هستند به طوری‌که هیچ دو فردی یک نوع یکسان از مولکول های MHC را به ارث نمی‌برند. عملکرد طبیعی مولکول‌های MHC، عرضه‌ی پپتیدهای مشتق شده از آنتی‌ژن‌های پروتئینی، به شکلی است که توسط سلول‌های T قابل شناسایی باشند.

بیماری‌های ازدیاد حساسیت و نقص ایمنی

بیماری‌های نقص ایمنی یا اختلالات نقص ایمنی اولیه  یا ثانویه در واقع سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و باعث می‌شود عفونت‌ها، میکروب‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها به راحتی در بدن نفوذ پیدا کنند و بدن مقاومت خود را برابر بیماری از دست می‌دهد.

هرگاه آنتی‌ژن وارد بدن شده و بر علیه آن IgE تولید می‌گردد. این IgE می‌تواند بر روی گیرنده‌های خود در سطح غشایی بازوفیل وماست‌سل‌ها متصل شود و اگر همان آنتی‌ژن بعد از مدتی مجددا وارد بدن شود به IgE موجود بر سطح بازوفیل و ماست‌سل متصل شده و این سلول‌ها فعال شده و با آزاد کردن مواد و فاکتورهای از آن‌ها واکنش‌هایی در مدت 30-15 دقیقه ایجاد می‌شود که به این واکنش‌ها ازدیاد حساسیت تیپ Ι گویند.  آنتی‌ژن‌های دخیل در این حساسیت آلرژن (Allergen) نامیده شده و تقریبا همیشه از کلاس IgE می‌باشد. این آنتی‌ژن‌ها شامل پروتئین‌های موجود در گرده‌های گیاهان (Pollen –آنتی‌ژن‌های کرم‌ها- نیش حشرات و…) هستند.

نکات تکمیلی

• سرفصل­های این دوره مناسب داوطلبان کنکورهای ارشد وزارت علوم و بهداشت می­باشد.
• این دوره دارای پشتیبانی آنلاین است
• این دوره هیچ پیش نیازی ندارد.
• برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام به شماره زیر پیام دهید: ۰۹۱۷۴۰۵۰۵۶۷