مدرسه زمستانه در یک نگاه

مدرسه زمستانه زیست شناسی مولکولی و تجاری سازی زیستی با همکاری مشترک دو مجموعه “بیولوژیسم” و “آزمایشگاه ژنیران تهران” از تاریخ ۹ بهمن ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد. در این مدرسه زمستانه سعی شده مفاهیم تئوری و عملی درعلم زیست شناسی مولکولی با بحث تجاری سازی و کسب و کار در بیوتکنولوژی ترکیب شده و دیدی جامع به دانشجویان داده شود تا بتوانند با روش های نوین و کاربردی علم زیست شناسی مولکولی آشنا شوند.
این دوره در ۴ بخش و به مدت زمان ۲۶۰ ساعت از تاریخ ۹ بهمن ۱۴۰۲ برگزار خواهد شد. در ابتدا مفاهیم تئوری کشت سلول، ژنتیک مولکولی و مهندسی ژنتیک به صورت آنلاین ارائه خواهد شد. پس از آن بخش عملی دوره برگزار خواهد شد و دانشجویان در آزمایشگاه ژنیران تهران به کارآموزی عملی خواهند پرداخت و مفاهیم تئوری را به صورت عملی خواهند آموخت. در نهایت بخش تجاری سازی دوره به صورت آنلاین برگزار خواهد شد و مفاهیم تئوری و عملی آموخته شده در زیست شناسی مولکولی با مفاهیم مرتبط با مدیریت کسب و کار و تجاری سازی محصولات بیوتکنولوژی ادغام خواهند شد تا دانشجویان بتوانند با کاربردهای مرتبط با کسب و کار موضوعات علمی بحث شده در دوره آشنا شوند.

• اساتید:
جمعی از اساتید فارغ التحصیل از دانشگاه های برتر ایران و بریتانیا
• تاریخ شروع مدرسه زمستانه: ۹ بهمن ۱۴۰۲
• طول مدرسه زمستانه: ۲۶۰ ساعت
• قیمت دوره: ۳۱.۴۰۰.۰۰۰ تومان ( با تخفیف: ۲۷.۶۳۰.۰۰۰ تومان) به همراه امکان پرداخت قسطی
• نحوه پرداخت قسطی:
قسط اول (هنگام ثبت نام): ۹.۲۱۰.۰۰۰ تومان
قسط دوم (۱ بهمن ۱۴۰۲): ۹.۲۱۰.۰۰۰ تومان
قسط سوم (۱ اسفند ۱۴۰۲): ۹.۲۱۰.۰۰۰ تومان
نحوه ثبت نام در دوره:
برای ثبت نام در این دوره ابتدا روی گزینه اپلای برای دوره بزنید و اطلاعات خود را وارد کنید، تیم پشتیبانی بیولوژیسم با شما تماس خواهند گرفت.

اطلاعات کلی هر یک از دوره های مدرسه زمستانه زیست شناسی مولکولی و تجاری سازی زیستی به شرح زیر است:

• کارآموزی کشت سلول
اساتید:
دکتر مهرداد ایزدی راد؛ کارشناسی ارشد هماتولوژی از دانشگاه شهید بهشتی
دکتر مسعود سلطانی حلوایی؛ دانشجوی دکترای سلولی مولکولی دانشگاه فردوسی مشهد
مدت زمان دوره: ۴۰ ساعت
هزینه دوره: ۹.۵۰۰.۰۰۰ تومان

• کارآموزی ژنتیک مولکولی
اساتید:
مهرداد ایزدی راد؛ کارشناسی ارشد هماتولوژی از دانشگاه شهید بهشتی
دکتر مسعود سلطانی حلوایی؛ دانشجوی دکترای سلولی مولکولی دانشگاه فردوسی مشهد
مدت زمان دوره: ۱۰۰ ساعت
هزینه دوره: ۱۰.۹۰۰.۰۰۰ تومان

• کارآموزی مهندسی ژنتیک و کلونینگ
اساتید:
مهشید محتشمی؛ کارشناسی ارشد ایمونولوژی
راضیه سلمی؛ کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی
مهسا حاتمی؛ کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی – دانشگاه شهید بهشتی
مدت زمان دوره: ۱۰۰ ساعت
هزینه دوره: ۹.۵۰۰.۰۰۰ تومان

• دوره آنلاین تجاری سازی و انتقال تکنولوژي در زیست شناسی مولکولی و بیوتکنولوژی
استاد:
امیررضا شرافت؛ دانشجوی کارشناسی ارشد Biotechnology & Management دانشگاه گلاسگو
مدت زمان دوره: ۲۰ ساعت
هزینه دوره: ۱.۵۰۰.۰۰۰ تومان

دوره اول:

کارآموزی جامع کشت سلول

اساتید:
دکتر مهرداد ایزدی راد؛ کارشناسی ارشد هماتولوژی از دانشگاه شهید بهشتی
دکتر مسعود سلطانی حلوایی؛ دانشجوی دکترای سلولی مولکولی دانشگاه فردوسی مشهد

مدت زمان دوره: ۴۰ ساعت
هزینه دوره: ۹.۵۰۰.۰۰۰ تومان

سرفصل های دوره کارآموزی جامع کشت سلول

1. آشنایی با اصول GLP، استریلزاسیون و تجهیزات اتاق کشت سلول
2.  بازدید از آزمایشگاه کشت سلول و مشاهده سلول ها در ظروف کشت
3.  آشنایی با انواع محیط های کشت، سرم ها، supplements و آنتی بیوتیک ها
4.  شمارش سلول و بررسی Viability
5. دفریز، پاساژ و فریز کردن سلول ها
6.  آشنایی با روش های سنجش میزان اثر سمیت مواد و بررسی تکثیر سلولی
7. روش انجام آزمایش MTT و آنالیز داده ها با نرم افزار Prism – GraphPad
8. رنگ آمیزی Acridine orange/Propidium iodide برای بررسی آپوپتوز و نکروز
9. استخراج سلولهای  از خون محیطی با استفاده از فایکول
10. انجام تست Colony Formation (سنجش‌های کلونوژنیک)
11. کنترل کیفی اتاق کشت و بررسی آلودگی‌های رایج

آشنایی با اصول GLP، استریلزاسیون و تجهیزات اتاق کشت سلول

GLPچیست؟

اصول خوب عملکرد آزمایشگاهی یا GLP (Good Laboratory Practice) مجموعه‌ای از دستورالعمل‌هایی است که برای تضمین کیفیت، دقت و قابل اعتماد بودن داده‌های آزمایشگاهی طراحی شده است. این اصول توسط سازمان‌ها و سازمان‌های مربوطه مانند سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) تعریف شده‌اند و در بسیاری از کشورها به‌عنوان الزام قانونی برای آزمایشگاه‌هایی که در زمینه‌هایی مانند داروسازی، شیمی، سم شناسی و محصولات غذایی فعالیت می‌کنند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اصول GLP شامل چه مواردی میشود؟

1. سازماندهی و مدیریت: شامل تعیین وظایف و مسئولیت‌ها، تعیین ساختار سازمانی، تدوین سیاست‌ها و راهنماها، و استفاده از اسناد مورد نیاز می‌شود.

2. آموزش: در این بخش آموزش‌های لازم برای کارکنان در زمینه روش‌ها، تجهیزات، ایمنی و مسائل مرتبط با آزمایشگاه ارائه میشود.

3. تجهیزات آزمایشگاهی: شامل توصیف دقیق تجهیزات، نگهداری و کالیبراسیون منظم، نصب و راه‌اندازی صحیح و توصیه‌های ایمنی است.

4. مواد شیمیایی و نمونه‌برداری: شامل روش‌های نگهداری، نمونه‌برداری و کنترل کیفیت مواد شیمیایی و نمونه‌ها است.

5. ثبت دقیق و گزارش‌گیری: شامل ثبت دقیق و کامل داده‌های آزمایشگاهی و تهیه گزارش‌های استاندارد و قابل تأیید است.

6. کنترل کیفیت: شامل برنامه‌ریزی کنترل کیفیت، استفاده از مواد مرجع استاندارد، بررسی دقت و صحت نتایج، و اقدامات اصلاحی برای بهبود کیفیت و دقت آزمایشات است.

7. نگهداری از سوابق: شامل نگهداری منظم و محافظت از سوابق آزمایشگاهی و محافظت از حریم خصوصی اطلاعات است.

8. ایمنی: شامل ایمنی کارکنان، مدیریت مواد خطرناک، ایدانشجویان و کارکنان در برابر خطرات فیزیکی و شیمیایی محافظت می‌شوند و اتخاذ اقدامات ایمنی مناسب از جمله استفاده از تجهیزات محافظت فردی، حذف مواد خطرناک و آموزش‌های ایمنی است.

9. ارزیابی خطر: شامل ارزیابی و شناسایی خطرات مرتبط با آزمایشات، تعیین ریسک‌ها و اتخاذ اقدامات مناسب برای کاهش و کنترل خطرات است.

چرا دانستن اصولGLPبرای هر محققی لازم است؟

1. صحت نتایج: اصول GLP شامل روش‌ها و رهنمودهایی است که به محققان کمک می‌کند تا فرآیند آزمایشگاهی را درست انجام دهند و داده‌های صحیح و دقیقی را جمع‌آوری کنند. با رعایت این اصول، احتمال خطاها و اشتباهات در فرآیند آزمایشگاهی کاهش می‌یابد و نتایج آزمایش‌ها دقیق‌تر و معتبرتر خواهند بود.

2. قابلیت تکرار: با رعایت این اصول، محققان می‌توانند نتایج خود را با استفاده از روش‌های مشابه تکرار کرده و صحت آن‌ها را تأیید کنند.

3. اعتماد‌پذیری نتایج: رعایت اصول GLP به محققان کمک می‌کند تا اعتماد پذیری نتایج آزمایشگاهی خود را افزایش دهند. با رعایت این اصول، نتایج آزمایشگاهی قابل اعتماد‌تر و قابل قبول‌تر خواهند بود و دیگران به راحتی می‌توانند نتایج شما را تأیید کنند.

4. الزامات قانونی و مقررات: در بسیاری از کشورها، رعایت اصول GLP برای آزمایشگاه‌هایی که در زمینه‌هایی مانند فراورده‌های دارویی، مواد شیمیایی و محصولات غذایی فعالیت می‌کنند، الزامی است. برای رعایت قوانین و مقررات مربوطه و جلوگیری از مشکلات قانونی و تنبیهات، آشنایی با اصول GLP ضروری است.

5. ارتقاء درجه و قابلیت رقابت: داشتن دانش و تجربه در اصول GLP می‌تواند به محققان کمک کند تا شهرت و قابلیت رقابت خود را در زمینه آزمایشگاهی افزایش دهند. رعایت اصول GLP نشان‌دهنده حرفه‌ای بودن، دقت و قابل اعتماد بودن در کار آزمایشگاهی است که می‌تواند به شما کمک کند در جذب پروژه‌ها، همکاری با سایر محققان و دریافت تأییدیه‌ها و گواهی‌های معتبر بهره‌برداری کنید.

بازدید از آزمایشگاه کشت سلول و مشاهده سلول ها در ظروف کشت

 آشنایی با انواع محیط های کشت، سرم ها، supplements و آنتی بیوتیک ها

چه محیط های کشتی برای انجام کشت سلول وجود دارد؟

1. محیط کشت سلولی پایه (Basal cell culture media): این محیط‌ها شامل مواد اساسی مورد نیاز برای رشد سلول‌ها هستند. برخی از محیط‌های پایه معروف عبارتند از محیط کشت DMEM ، RPMI-1640 و MEM 

2. محیط کشت سلولی حاوی سرم (Serum-containing cell culture media): این محیط‌ها حاوی سرم جانوری هستند که تغذیه و رشد سلول‌ها را تامین می‌کنند. سرم جانوری شامل عوامل رشد و مواد مغذی مورد نیاز برای سلول‌ها است. برخی از محیط‌های حاوی سرم معروف عبارتند از FBS وFCS

3. محیط کشت سلولی حاوی سرم جانشین (Serum-free or serum-reduced cell culture media): در این محیط‌ها، سرم جانوری به عنوان تامین کننده عوامل رشد حذف می‌شود یا به میزان کمتری استفاده می‌شود. این محیط‌ها شامل ترکیبات مغذی و عوامل رشد دیگری هستند که سلول‌ها برای رشد و تکثیر به آنها نیاز دارند. برخی از محیط‌های حاوی سرم جانشین معروف عبارتند ازNS0،XF، SFM

4. محیط کشت سلولی مخصوص (Specialized cell culture media): برخی از سلول‌ها نیاز به محیط‌های کشت خاص دارند که شامل ترکیبات خاصی هستند که برای رشد و تکثیر آنها لازم است. مثال‌هایی از این محیط‌ها عبارتند از DMEM/F12 ، و Keratinocyte-SFM 

5. محیط کشت سلولی سفت شده (Scaffold-based cell culture media)

به چه منظور از آنتی بیوتیک در محیط کشت سلولی استفاده میشود؟

استفاده از آنتی‌بیوتیک در محیط کشت سلولی به منظور جلوگیری از آلودگی با باکتری‌ها، قارچ‌ها و سایر میکروارگانیسم‌ها است. هدف اصلی استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در محیط کشت سلولی، حفظ شرایط سالم و پاکیزگی محیط کشت است تا سلول‌ها به طور بهینه بتوانند رشد و تکثیر کنند.این اقدام به اطمینان حاصل کردن از سلامت و دقت نتایج آزمایشی، کیفیت و قابلیت تکثیر سلول‌ها و جلوگیری از تغییرات غیرمطلوب در طول زمان کشت سلولی کمک می‌کند.

آنتی بیوتیک های رایجی که در کشت سلول استفاده میشوند شامل موارد زیر اند:

1. پنی سیلین (Penicillin): یک آنتی‌بیوتیک بتالاکتامی است که به عنوان مهارکننده دیواره سلولی باکتری‌ها عمل می‌کند. استفاده از پنی سیلین می‌تواند در جلوگیری از آلودگی با باکتری‌ها در محیط کشت سلولی مفید باشد.

2. استرپتومایسین (Streptomycin): یک آنتی‌بیوتیک آمینوگلیکوزیدی است که عمدتاً علیه باکتری‌های گرم منفی مؤثر است. 

3. نئومایسین (Neomycin): یک آنتی‌بیوتیک آمینوگلیکوزیدی دیگر است که عمدتاً علیه باکتری‌های گرم منفی و گرم مثبت مؤثر است.

4. آمفوتریسین B (Amphotericin B): یک آنتی‌بیوتیک ضدقارچ است که به عنوان مهارکننده قارچ‌ها در محیط کشت سلولی استفاده می‌شود.

مهم است بدانید که استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در کشت سلولی باید با دقت و با رعایت استانداردهای بهداشتی انجام شود، زیرا ممکن است برخی آنتی‌بیوتیک‌ها بر روی سلول‌ها سمی باشند یا تأثیر منفی بر روی رشد و عملکرد سلول‌ها داشته باشند.

 شمارش سلول و بررسی Viability

در چه شرایطی باید شمارش سلول ها را انجام دهیم و زنده مانی سلول ها را بررسی کنیم؟

مطالعه ی تعداد سلول های زنده به ما امکان می‌دهد تا رفتار سلولی، فعالیت‌های سلولی، پاسخ به محرک‌ها، تغییرات مورفولوژیکی و دینامیک سلولی را در شرایط مختلف مشاهده و بررسی کنیم.همچنین میتوانیم ویژگی‌های سلولی از جمله اندازه سلول، شکل سلول، رنگ سلول، اکسیداسیون سلولی، آپوپتوز (مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده)، بیان ژن‌ها و خصوصیات دیگر را بررسی کنیم.

شمارش سلول ها درانجام تست‌های دارویی نیز حائز اهمیت است. با استفاده از این روش‌ها، می‌توانیم تأثیرات داروها و ترکیبات شیمیایی روی سلول‌ها را ارزیابی کنیم و میزان سمیت و کارایی آنها را مورد بررسی قرار دهیم.

چه روش هایی برای شمارش سلول ها و بررسی زنده مانی سلولی وجود دارد؟

1. هماتومتری: این روش یکی از ساده‌ترین و پرکاربردترین روش‌ها برای شمارش سلول‌ها است. در این روش، نمونه سلولی با استفاده از هماتوسیتومتر و یک ماده مانند تریپان بلو نشانه گذاری می‌شود. سلول‌ها در زیر میکروسکوپ شمارش می‌شوند و تعداد آنها به دست می‌آید.

2. روش پیپتیز: در این روش، سلول‌ها با استفاده از یک ماده رقیق‌کننده (مانند تریپسین) به صورت تک سلولی جدا می‌شوند و سپس با استفاده از دستگاه پیپتیز (پیپتیز کانتر) شمارش می‌شوند. این دستگاه مجهز به لیزر است و با شمارش سلول‌ها براساس ویژگی‌های نوری، تعداد سلول‌ها را محاسبه می‌کند.

3.روش های فلوسایتومتری: این روش یک روش قدرتمند برای شمارش سلول‌ها و تحلیل آنها است. در این روش، سلول‌ها به صورت تک سلولی عبور می‌کنند و با استفاده از لیزر و سیستم‌های تشخیصی، ویژگی‌های سلولی مانند اندازه، پارامترهای فلورسانس و رقم زنده‌سازی آنها ثبت و تحلیل می‌شود.

4. مشاهده سلول ها یه صورت زنده زیر میکروسکوپ: در این روش سلول‌ها مستقیماً زیر میکروسکوپ قرار می‌گیرند و به طور زنده مشاهده می‌شوند. این روش امکان مشاهده و بررسی فعالیت‌های سلولی و تغییرات زمانی در سلول‌ها را فراهم می‌کند.

5. آزمون‌های مبتنی بر مارکرهای سلولی: در این روش، مارکرهای سلولی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا ویژگی‌های خاص سلول‌ها را شناسایی کنند. با استفاده از فلورسانس و میکروسکوپی، سلول‌های مورد نظر با توجه به مارکرهای خاص آنها شناسایی و شمارش می‌شوند.

 فریز کردن سلول ها، دفریز و پاساژ سلولی

فریز کردن و دفریز کردن سلول ها به چه منظور انجام میشود؟

فریز سلول‌ها به معنی قرار دادن آنها در دمای پایین به منظور حفظ آنها در شرایط مناسب و نگهداری برای استفاده‌های آینده انجام می‌شود. این کار باعث میشود سلولها برای طولانی مدت باقی بمانند ، خصوصیات سلول ها از جمله ترکیبات بیوشیمیایی، فعالیت آنزیم ها حفظ شوند و جهش های ژنتیکی کمتری در سلول ها ایجاد شود. دفریز کردن سلول ها به آنها اجازه میدهد به حالت قبلی خود برگردند و محقق بتواند از آنها برای مطالعه و تحلیل استفاده کند.

فرایند فریز کردن سلول ها به چه صورت انجام میشود؟

فرآیند فریز سلول‌ها معمولاً با استفاده از ماده‌های نگهدارنده و خنک‌کننده انجام می‌شود. ترکیب متداول برای فریز سلول‌ها، دی‌متیل‌سولفوکسید (DMSO) یا گلیسرول است که به عنوان یک ماده حفظ کننده استفاده می‌شود. این ماده به سلول‌ها اضافه می‌شود تا از خشک شدن و آسیب در زمان فریز شدن جلوگیری کند. سپس، سلول‌ها به طور آرام در دمای پایین تر (معمولاً حدود -80 درجه سانتیگراد) قرار می‌گیرند تا فریز شوند.

برای دفریز سلول‌ها، آنها از حالت فریز خارج می‌شوند و به طور تدریجی به دمای اتاق یا دمای مناسب برای رشد سلول‌ها بازمی‌گردند. معمولاً از یک فرآیند تدریجی برای دفریز استفاده می‌شود تا سلول‌ها تدریجاً به محیط جدید عادت کنند و از آسیب ناشی از تغییرات دمایی جدید جلوگیری شود.

پاساژ سلولی به چه منظور انجام میشود؟

پاساژ سلولی یک فرآیند است که در آن سلول‌های بنیادی یا سلول‌های با قابلیت تقسیم بیشتر (proliferative cells) از یک محیط کشت به محیط کشت دیگر منتقل می‌شوند. این فرآیند به منظور افزایش تعداد سلول‌ها، حفظ خاصیت تقسیم و نگهداری از توانایی‌های سلولی و زنده ماندن سلول‌ها در شرایط مناسب انجام می‌شود. پاساژ سلولی در محیط‌های کشت سلولی و مختصرو به صورت زیر انجام می‌شود:

1. جدا سازی سلول‌ها: در ابتدا، سلول‌ها از محیط کشت فعلی جدا می‌شوند. این عمل می‌تواند با استفاده از آنزیم‌ها، مواد شیمیایی یا فرآیندهای مکانیکی صورت بگیرد. هدف این مرحله جدا سازی، جدا کردن سلول‌ها از هم و به حالت تک سلولی رساندن آنها است.

2. انتقال به محیط کشت جدید: سلول‌های جدا شده سپس به محیط کشت جدید منتقل می‌شوند. محیط کشت جدید ممکن است شامل عوامل تغذیه‌ای و رشدی برای سلول‌ها باشد تا آنها بتوانند به طور سالم تقسیم شوند و رشد کنند.

3. تکثیر سلولی: سلول‌ها در محیط کشت جدید به تقسیم و تکثیر می‌پردازند. این فرآیند باعث افزایش تعداد سلول‌ها می‌شود. در این مرحله، شرایط محیط کشت باید به گونه‌ای تنظیم شوند که سلول‌ها قادر به تقسیم و رشد به طور مطلوب باشند.

آشنایی با روش های سنجش میزان اثر سمیت مواد و بررسی تکثیر سلولی، روش انجام آزمایش MTT و آنالیز داده ها با نرم افزار Prism – GraphPad

چه روش هایی برای بررسی اثر سمیت مواد بر تکثیر سلولی وجود دارند؟:

1. آزمون MTT :این آزمون بر پایه تبدیل ماده MTT به فرم فرمازان استوموزولفوران (purple formazan) توسط سلول‌ها بنا شده است. سلول‌ها در حضور ماده آزمایشی تغییر رنگ می‌دهند و رنگ پس از واکنش با MTT قابل اندازه‌گیری است. این روش به صورت کمی میزان تبدیل MTT توسط سلول‌ها را اندازه‌گیری کرده و از آن به عنوان یک شاخص برای بررسی اثر سمیت یک ماده بر سلول استفاده می‌شود.

2. آزمون زنده/مرده: در این آزمون، سلول‌ها با استفاده از رنگزاهایی که با سلول‌های زنده و مرده واکنش می‌دهند، مشخص می‌شوند. سلول‌های زنده قادر به ایجاد واکنش با رنگزاها هستند و رنگ متناسب با تعداد سلول‌های زنده تولید می‌شود. اما سلول‌های مرده نمی‌توانند با رنگزاها واکنش داشته باشند و بنابراین کمترین میزان رنگ تولید می‌شود. با اندازه‌گیری میزان رنگ تولید شده، می‌توان میزان سمیت مواد را تخمین زد.

3. آزمون نفوذ سلولی: این آزمون بررسی میزان نفوذپذیری سلول‌ها در حضور ماده موردنظر است. معمولاً از مواد رنگزا یا فلورسنت استفاده می‌شود که قابل نفوذیت از طریق غشا سلولی هستند. با افزایش سمیت مواد، نفوذپذیری سلول‌ها کاهش می‌یابد و میزان رنگزای متراکم شده در سلول‌ها کاهش می‌یابد که با استفاده از روش‌های نورسنجی یا فلورسانس اندازه‌گیری می‌شود.

5. آزمون توالی یابی دی‌ان‌آ: در این آزمون، تأثیر ماده آزمایشی بر توالی دی‌ان‌آ سلول‌ها بررسی می‌شود. با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند الکتروفورز ژل اگارز و رنگ آمیزی دی‌ان‌آ، تغییرات در توالی دی‌ان‌آ می‌تواند نشان‌دهنده آسیب و آثار سمیت مواد باشد.

6. آزمون استرس اکسیداتیو: سمیت مواد را می‌توان با بررسی تأثیر آنها بر فعالیت آنتی‌اکسیدان‌ها و سیستم‌های دفاعی سلولی مورد بررسی قرار داد. این شامل اندازه‌گیری سطوح آنتی‌اکسیدان‌ها، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی مانند سوپراکسید دیسموتاز و اکسیداز کاتالاز، و اندازه‌گیری تغییرات در سطوح رادیکال‌های آزاد است.

همچنین، برای سنجش سمیت مواد بر تکثیر سلولی می‌توان از روش‌های دیگری مانند آزمون سلولی ترکیبی، آزمون فلوسایتومتری، و آزمون پروتئین‌های مربوط به سلول استفاده کرد. این روش‌ها به صورت ترکیبی یا به صورت جداگانه می‌توانند به تعیین سمیت مواد بر تکثیر سلولی کمک کنند.

در چه مواری لازم است اثر سمیت یک ماده بر سلول را بسنجیم؟

سنجش میزان اثر سمیت مواد بر سلول در بسیاری از زمینه‌ها و حوزه‌های مختلف مورد نیاز است. از جمله:

1. صنعت داروسازی: در صنعت داروسازی، سنجش سمیت مواد بر سلول‌ها بخش مهمی از فرآیند توسعه دارو و ارزیابی اثرات جانبی داروها است. این ارزیابی‌ها می‌توانند در فرآیندهای طراحی دارو، آزمایشات قبل از بالینی، و شناسایی مولکول‌های جدید با خواص درمانی مورد استفاده قرار گیرند.

2. صنایع شیمیایی: در صنایع شیمیایی، ارزیابی سمیت مواد بر سلول‌ها برای ایمنی و بهداشت حرفه‌ای کارگران و محصولات شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ارزیابی‌ها به منظور شناسایی و کاهش خطرات مرتبط با مواد شیمیایی و مواد شیمیایی جدید صورت می‌گیرد.

3. زیست‌فناوری و بیوتکنولوژی: در زمینه زیست‌فناوری و بیوتکنولوژی، سمیت مواد بر سلول‌ها در فرآیندهای مربوط به تولید دارو، تولید پروتئین‌های بازدارنده، تولید انزیم‌ها و سایر فرآیندهای زیستی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

4. محیط زیست و سم شناسی: ارزیابی سمیت مواد بر سلول‌ها در محیط زیست و سم شناسی برای تعیین تأثیرات مواد آلی و غیرآلی بر سلول‌های میکروبی، سلول‌های جانوری و گیاهی، و بررسی تأثیر مواد آلوده کننده در آب، خاک و هوا انجام می‌شود.

آزمون‌های سمیت در مراحل بعدی معمولاً با استفاده از حیوانات مدل از قبیل موش، میمون و ماهیان صورت می‌گیرد تا اثر سمیت مواد بر سلول‌ها و سیستم‌های زنده را بررسی کند. این آزمون‌ها می‌توانند به تعیین حدود مجاز برای استفاده از مواد سمی در محیط زیست و صنعت کمک کنند.

رنگ آمیزی Acridine orange/Propidium iodide برای بررسی آپوپتوز و نکروز

رنگ آمیزی Acridine orange/Propidium iodide (AO/PI) در چه مواردی کاربرد دارد؟

 این نوع رنگ آمیزی در زمینه بررسی و تحلیل وضعیت سلول‌های زنده و مرده استفاده میشود. این روش معمولاً در آزمایشات سلولی و بیولوژی سلولی استفاده میشود.

در روش AO/PI، دو رنگ Acridine orange و Propidium iodide به سلول‌ها اضافه می‌شوند. این رنگ‌ها از طریق نفوذ به غشاء سلولی و تعامل با مواد درون سلولی، رفتار متفاوتی نسبت به سلول‌های زنده و مرده نشان می‌دهند. تفاوت در تغییر رنگ ناشی از این رنگ‌ها، توسط میکروسکوپ فلورسانس یا میکروسکوپ نوری قابل مشاهده است.

در این روش، Acridine orange قابلیت نفوذ به سلول‌های زنده و مرده را دارد و به‌طور طبیعی رنگ سبز می‌دهد. اما Propidium iodide تنها قابل نفوذی به سلول‌های مرده است و به‌طور طبیعی رنگ قرمز می‌دهد. بنابراین، با استفاده از AO/PI می‌توان سلول‌های زنده (به رنگ سبز)، سلول‌های مرده (به رنگ قرمز) و سلول‌هایی که غشاء آنها آسیب دیده است (که همزمان دو رنگ سبز و قرمز را نشان می‌دهد) را تشخیص داد.

استخراج سلولهای PBMC از خون محیطی با استفاده از فایکول

استخراج سلولهای PBMC از خون محیطی با استفاده از فایکول در چه تحقیقاتی استفاده میشود؟

مهمترین دلیل استفاده از سلول‌های PBMC این است که این سلول‌ها در خون محیطی به صورت طبیعی و به نسبت زیادی در دسترس هستند و می‌توانند برای تحقیقات مختلف در زمینه ایمنی و بیماری‌های مرتبط با ایمنی استفاده شوند. از این روش در تحقیقات زیر استفاده میشود:

1. تحقیقات ایمنی: سلول‌های PBMC می‌توانند در بررسی و ارزیابی واکنش‌های ایمنی و پاسخ سیستم ایمنی به تحریکات مختلف مورد استفاده قرار بگیرند. این شامل مطالعات در زمینه تولید آنتی‌بادی، سایتوکین‌ها، ترشح لنفوسیت‌ها و فعالیت سلول‌های ایمنی نظیر لنفوسیت‌های T و B است.

2. تحقیقات التهاب و بیماری‌های التهابی: سلول‌های PBMC می‌توانند در مطالعه فرایندهای التهابی و بررسی نقش سلول‌های ایمنی در بیماری‌های التهابی، مانند بیماری‌های التهاب مزمن روده، آرتریت روماتوئید و بیماری‌های التهابی ریه مفید باشند.

3. پژوهش‌های سرطان: سلول‌های PBMC به عنوان منبعی از سلول‌های ایمنی می‌توانند در تحقیقات مرتبط با سرطان و پاسخ سیستم ایمنی به سلول‌های سرطانی استفاده شوند. این شامل بررسی توانایی سلول‌های ایمنی در شناسایی و نابودی سلول‌های سرطانی (ایمنوتراپی) و ارزیابی پاسخ ایمنی بعد از درمان‌های ضدسرطانی است.

4. تحقیقات واکسیناسیون و پژوهش های دارویی: سلول‌های PBMC می‌توانند در ارزیابی واکسین‌ها و پاسخ ایمنی به آنها مورد استفاده قرار گیرند. این شامل اندازه‌گیری سطح آنتی‌بادی، تولید سایتوکین‌ها و بررسی فعالیت سلول‌های ایمنی پس از واکسیناسیون است.

5. آزمون‌های سمیت: سلول‌های PBMC می‌توانند در آزمون‌های سمیت و ارزیابی تأثیرات سمیت مواد شیمیایی و داروها مورد استفاده قرار گیرند. این آزمون‌ها معمولاً به منظور ارزیابی سمیت روانکارها، داروهای ضد سرطانی و داروهای دیگر صورت می‌گیرند.

6. تست‌های آلرژی: سلول‌های PBMC می‌توانند در تشخیص آلرژی و ارزیابی حساسیت بدن در برابر آلرژن‌ها مورد استفاده قرار گیرند. با تحریک این سلول‌ها با آلرژن‌های مورد نظر، واکنش ایمنی بدن و آزادسازی سایتوکین‌ها و آنتی‌بادی‌ها بررسی می‌شود.

انجام تست Colony Formation (سنجش‌های کلونوژنیک)

سنجش های کلونوژنیک به چه منظور انجام میشوند؟

تست Colony Formation (تشکیل کلونی) یک آزمون مهم در زمینه تحقیقات سلولی و سلول‌های بنیادی است. این آزمون برای بررسی توانایی سلول‌ها در تشکیل کلونی (جمع شدن و رشد به صورت کلونی) به منظور تعیین قابلیت تقسیم سلولی و توانایی تجدید سلولی به کار می‌رود.

در این آزمون، سلول‌ها به صورت تک یا گروهی در یک محیط کشت خاص قرار می‌گیرند که شامل عوامل غذایی و شرایط محیطی مطلوب برای رشد سلولی است. در صورتی که سلول‌ها توانایی تقسیم سلولی و تجدید خود را داشته باشند، آنها به صورت کلونی‌های جداگانه رشد می‌کنند. این کلونی‌ها می‌توانند به عنوان نشانگری از توانایی سلول‌ها در تجدید و تقسیم سلولی در محیط کشت مورد استفاده قرار گیرند.

سنجش های کلونوژنیک در چه مطالعاتی استفاده میشوند؟

1. تحقیقات سلولی: با استفاده از این آزمون، می‌توان توانایی سلول‌ها در تشکیل و رشد کلونی‌های جدید را بررسی کرد. این کار می‌تواند به ما کمک کند تا سلول‌هایی با توانایی تجدید و تقسیم بیشتر را شناسایی کنیم.

2. تحقیقات سلول‌های بنیادی: تست Colony Formation از اهمیت بالایی در بررسی توانایی سلول‌های بنیادی در تشکیل کلونی برخوردار است. با این آزمون، می‌توان توانایی سلول‌های بنیادی در تشکیل و رشد کلونی‌های جدید را ارزیابی کرد و آنها را از سایر سلول‌ها تمیز داد.

3. آزمون‌های سمیت: تست Colony Formation می‌تواند در ارزیابی تأثیرات سمیت مواد شیمیایی و داروها بر روی توانایی سلول‌ها در تشکیل کلونی مورد استفاده قرار گیرد. با مشاهده تغییرات در توانایی سلول‌ها در تشکیل کلونی، می‌توان به تأثیرات سمیتی که مواد بر روی سلول‌ها دارند پی برد.

4. تحقیقات سرطان: این آزمون در مطالعات سرطانی نیز مورد استففرمودید تست Colony Formation به چه منظوری استفاده می‌شود. 

کنترل کیفی اتاق کشت و بررسی آلودگی‌های رایج

کنترل کیفی در کشت سلولی چه اهمیتی دارد؟

کنترل کیفی در کشت سلولی اهمیت بسیاری دارد و نقش حیاتی در تضمین صحت و قابل اعتماد بودن نتایج کشت سلولی ایفا می‌کند. این امر باعث میشود اطمینان خوبی از صحت داده ها پیدا کنیم و بر اساس این داده‌ها تصمیم‌های مهمی مانند تحلیل نتایج، ارزیابی عملکرد سلول‌ها و تصمیم‌گیری‌های مربوط به فرآیندهای بعدی را اتخاذ کنیم.

کنترل کیفی به تضمین اعتبار و قابلیت تکرار نتایج کشت سلولی کمک می‌کند. با رعایت استانداردها و فرایندهای کنترل کیفی، می‌توان مطمئن شد که نتایج به دست آمده در آزمایش‌های مکرر قابل تکرار هستند و این امر اعتماد به نتایج و اطمینان از صحت آنها را افزایش می‌دهد.

کنترل کیفی همچنین باعث کاهش آلودگی‌ها شده و به حفظ استریلیته در سیستم کشت سلولی کمک می‌کند. آلودگی‌ها می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند، به تغییر ویژگی‌های سلولی منجر شوند و نتایج آزمایشی را تحت تأثیر قرار دهند. با کنترل کیفی مناسب، می‌توان آلودگی‌ها را کاهش داد و سیستم کشت سلولی را در حالت استریل نگه داشت.

دوره دوم:

دوره کارآموزی ژنتیک مولکولی 

اساتید:
مهرداد ایزدی راد؛ کارشناسی ارشد هماتولوژی از دانشگاه شهید بهشتی
دکتر مسعود سلطانی حلوایی؛ دانشجوی دکترای سلولی مولکولی دانشگاه فردوسی مشهد

مدت زمان دوره: ۱۰۰ ساعت
هزینه دوره: ۱۰.۹۰۰.۰۰۰ تومان

سرفصل های دوره کارآموزی ژنتیک مولکولی 

1. آشنایی با اصول ایمنی زیستی در آزمایشگاه
2. نحوه بافر سازی و محلول سازی
3. آشنایی و کار با تجهیزات آزمایشگاه مولکولی
4. استخراج اسیدهای نوکلئیک( DNA و RNA)
5. روشهای سنجش غلظت و خلوص اسیدهای نوکلئیک
6. طراحی پرایمر
7. PCR
8. PCR- RFLP
9. ARMS PCR
10. Gap-PCR
11. Multiplex-PCR
12. Tetra ARMS PCR
13. روشهای الکتروفورز محصول PCR (آگارز و آکریل آمید)
14. سنتز cDNA
15. Real-time PCR در تحقیقات و پژوهش
16. Real-time PCR در تشخیص بیماری‌ها
17. آنالیز Sanger Sequencing

دوره سوم:

دوره کارآموزی مهندسی ژنتیک و کلونینگ

اساتید:
مهشید محتشمی؛ کارشناسی ارشد ایمونولوژی
راضیه سلمی؛ کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی

مهسا حاتمی؛ کارشناسی ارشد ژنتیک انسانی – دانشگاه شهید بهشتی

مدت زمان دوره: ۱۰۰ ساعت
هزینه دوره: ۹.۵۰۰.۰۰۰ تومان

سرفصل های دوره کارآموزی مهندسی ژنتیک و کلونینگ

• اصول مهندسی ژنتیک و آشنایی با مباحث کلونینگ
• آشنایی با وکتورها و آنزیم های نوترکیب
• نحوه تهیه محیط کشت و کشت باکتری E. Coli
• ترانسفورماسیون در میزبان باکتریایی
•  Colony pick up & Colony PCR
• آموزش استخراج پلاسمید نوترکیب
• برش آنزیمی وکتور نوترکیب
• الکتروفورز و بررسی نتایج
• آموزش بررسی بیان ژن مورد نظر با 
• SDS-PAGE
• نحوه تایید بیان پروتئین نوترکیب با روش وسترن بلاتینگ (Western Blotting)

دوره آنلاین تجاری سازی و انتقال تکنولوژي در زیست شناسی مولکولی و بیوتکنولوژی 

استاد:
امیررضا شرافت؛ دانشجوی کارشناسی ارشد Biotechnology & Management دانشگاه گلاسگو
مدت زمان دوره: ۲۰ ساعت
هزینه دوره: ۱.۵۰۰.۰۰۰ تومان

·   آشنایی با مفاهیم اولیه انتقال تکنولوژی و تجاری سازی

v    تعریف انتقال تکنولوژی و تجاری سازی

v    نقش زیست شناسی مولکولی در تجاری سازی محصولات زیستی و دارویی

v    بررسی مطالعه های موردی انتقال تکنولوژی محصولات برپایه زیست شناسی مولکولی

در بخش اول دانشجویان با مفاهیم اساسی انتقال فناوری و تجاری سازی با تمرکز بر اهمیت آن در حوزه زیست شناسی مولکولی آشنا می­شوند. با مطالعات موردی (case study) مختلف، دانشجویان با مبانی چگونگی تبدیل تحقیقات علمی به فناوری ها و محصولات کاربردی در بازار آشنا خواهند شد.

·       تحقیق و توسعه (R&D) در زیست شناسی مولکولی و بیوتکنولوژي

v    تحقیق و توسعه چیست؟

v    فرایندهای تحقیق و توسعه در زیست شناسی مولکولی

v    چالش ها و استراتژی ها در تحقیق و توسعه محصولات برپایه بیوتکنولوژی

 در بخش دوم به پیچیدگی های تحقیق و توسعه در صنعت بیوتکنولوژی، با تأکید بر مراحل تحقیق، توسعه و تولید محصول در زیست شناسی مولکولی می پردازیم. همچنین چالش‌هایی را که در طول فرایند تحقیق و توسعه با آن مواجه می‌شویم و استراتژی‌های حل این چالش ها را بررسی خواهیم کرد.

·   تولید انبوه در بیوتکنولوژی و زیست شناسی مولکولی

v    مبانی تولید در مقیاس صنعتی

v    فرایندهای تولید انبوه در محصولات مبتنی بر زیست شناسی مولکولی

v    مدیریت ریسک و تضمین کیفیت در تولیدات انبوه

دانشجویان اصول و روش‌های فرآیندهای تولید انبوه در زیست‌شناسی مولکولی را از آزمایشگاه تا سطح صنعتی آموزش خواهند دید. این بخش همچنین چالش‌ها، ریسک‌ها و استراتژی‌های تضمین کیفیت مربوط به فرآیندهای بیوتکنولوژیکی، تضمین کیفیت و ایمنی محصول در سطح صنعتی را بررسی می‌کند.

·   کسب و کار و زیست شناسی مولکولی!

v    مدل های کسب و کار در بیوتکنولوژی

v    مدل های مهندسی مالی (Financial Engineering) در بیوتکنولوژی 

v    تحقیقات بازار و طراحی استراتژی

در این قسمت، دانشجویان با مدل‌های مختلف کسب‌وکار در بیوتکنولوژی آشنا می‌شوند و جنبه‌هایی مانند مدیریت و مهندسی مالی، تأمین مالی و تحلیل بازار را بررسی می‌کند. هدف این بخش، آموزش دانشجویان برای تدوین و اجرای استراتژی های تجاری موثر در حوزه بیوتکنولوژی است.

·   کارآفرینی در زیست شناسی مولکولی

v    چگونه ذهنیت کارآفرینی داشته باشیم؟

v    نحوه ساخت یک استارتاپ در صنعت بیوتکنولوژی

v    غلبه بر چالش های کارآفرینی در زیست شناسی مولکولی

این سرفصل با تمرکز بر تقویت روحیه کارآفرینی در بین دانشجویان، آنها را در مسیر راه اندازی یک استارتاپ بیوتکنولوژی راهنمایی می کند، چالش های این مسیر را بررسی می کند و استراتژی هایی را برای ایجاد یک چشم انداز موفق در کارآفرینی حوزه بیوتکنولوژی ارائه می دهد.

·   همکاری های بین سازمانی در بیوتکنولوژی

v    تشکیل و مدیریت همکاری های استراتژیک

v    همکاری بخش های تحقیق و توسعه  (R&D) و سرمایه گذاری مشترک

v     چالش های همکاری های بین سازمانی و سرمایه گذاری های مشترک

در این بخش، شکل گیری و مدیریت مشارکت ها و همکاری ها در بیوتکنولوژی بررسی می­شود و به جنبه‌هایی مانند تحقیق و توسعه مشترک، سرمایه‌گذاری مشترک و مدیریت چالش‌هایی که در محیط‌های مشترک به وجود می‌آیند، می‌پردازد.

·   تجاری سازی، توسعه و مدیریت محصول

v    سفری از تحقیق تا محصول!

v    ارزیابی و تایید محصولات بیوتکنولوژیکی

v    بازاریابی و فروش محصولات بیوتکنولوژی

 دانشجویان کل سفر یک محصول از تحقیقات اولیه تا فروش در بازار را آموزش خواهند دید. کاوش در مراحلی مانند اعتبار سنجی، آزمایش، بازاریابی و فروش، از دیگر سرفصل های این بخش است. در پایان این بخش، دانشجویان می آموزند که چطور یک محصول پایدار و موفق را در صنعت بیوتکنولوژی تولید کنند.

·   ترندها و چالش های آینده در تجاری سازی محصولات بر پایه زیست شناسی مولکولی

v    تکنولوژی های نوظهور در بیوتکنولوژی

v    مدیریت نوآوری برای پیاده سازی تکنولوژی های نوظهور در صنعت

v    پیش بینی و مدیریت چالش های تکنولوژی های نوظهور

در این بخش فناوری‌های نوظهور بررسی می‌شود و چالش‌هایی که در آینده تجاری‌سازی در زیست‌شناسی مولکولی مواجه خواهد شد را پیش‌بینی می‌کنیم. همچنین در این بخش نحوه مدیریت و پیاده سازی این نوآوری های نوظهور در صنعت را بررسی خواهیم کرد.

·   مطالعات موردی

v    بررسی شرکت ها و استارتاپ های موفق در بخش های مختلف صنعت بیوتکنولوژی

v    آماده سازی یک پلن تجاری اولیه توسط دانشجویان

از طریق مطالعات موردی، بینش های عملی را در مورد صنعت بیوتکنولوژی به دست خواهیم آورد. همچنین در این بخش، دانشجویان یک طرح تجاری را با استفاده از دانش به دست آمده در طول دوره آماده و ارائه خواهند کرد.

توضیحات تکمیلی:

• امکان اسکان در خوابگاه برای کارآموزان غیرتهرانی وجود دارد.
• تست ها و آزمایش ها با مواد واقعی و توسط کارآموز انجام میشود و در صورت عدم یادگیری و نیاز به انجام مجدد تست تضمین داده میشود تست دوباره انجام شود.
• ظرفیت دوره ها محدود و هر دوره 6 نفره و به صورت نیمه خصوصی می باشند.
• مدت زمان کلی مدرسه زمستانه 250 ساعت است که امکان ثبت نام در هر دوره به صورت جداگانه وجود دارد. در صورت شرکت در هر سه دوره می توانید از تخفیف 3 میلیون و 400 هزارتومانی ما بهره مند شوید.
• با شرکت در هر دوره می توانید به مدت سه ماه از پشتیبانی علمی دوره استفاده کنید.
• سرتیفیکیت دوره از مرکز رشد بیوتکنولوژی دانشگاه شیراز و آزمایشگاه ژنیران صادر میگردد. 
• برای دریافت سرتیفیکیت باید حداقل نمره ی 14را در امتحان پایان دوره کسب کنید.
• در صورت کسب نمره ی بالای 19 در امتحان پایان دوره ریکامندیشن از ازمایشگاه ژنیران دریافت خواهید کرد.