بیوشیمی در ورزش ! آشنایی با مکانیسم اثر سه مکمل ورزشی

ورزشکاران چون سطح متابولیسم بالاتری از بقیه‌ی افراد دارند طبیعتا به مواد مغذی بیشتری هم احتیاج دارند که این مواد را از مکمل‌ها دریافت می‌کنند. خیلی از این مکمل‌ها بی‌ضرر هستند مثل مکمل‌های ویتامینی(البته که بی ضرر بودن این داروها دلیل بر استفاده‌ی خودسرانه‌ی آن‌ها نمی‌شود و باید حتما با تجویز پزشک مصرف شوند)اما بعضی از ورزشکاران از مکمل‌های خطرناکی استفاده می‌کنند که ره صدساله را یک شبه طی کنند و به خیال خودشان ماهیچه‌سازی کنند یا میزان اکسیژن‌رسانی به بافت‌هایشان را افزایش دهند که دیرتر خسته شوند. بعضی از این مکمل‌ها مجاز و برخی غیرمجازاند.در این مطلب سعی داریم درباره‌ی سه تا از این مکمل‌ها صحبت کنیم و مکانیسم اثر آن‌ها را از منظر بیوشیمیایی بررسی کنیم.

فولیستاتین

قبل از آشنایی با این پروتئین باید با پروتئین دیگری به نام میوستاتین که در ماهیچه‌ها وجود دارد آشنا شویم. میوستاتین پروتئینی است که باعث می‌شود سلول‌های ماهیچه‌ای بیش از حد رشد نکنند و تقسیم نشوند. بنابراین از رشد بی‌رویه‌ی ماهیچه ممانعت می‌کند. در مقابل فولیستاتین که به صورت طبیعی به مقدار کم در ماهییچه وجود دارد پروتئینی است که میوستاتین را مهار می‌کند و باعث تقسیم سلول‌های ماهیچه ای می‌شود. این دو پروتئین در حد تعادلی در بدن وجود دارند و باعث می‌شوند ماهیچه‌ها اندازه‌ی طبیعی خود را داشته باشند اما…

ورزشکارهای عجول برای حجیم کردن سریع ماهیچه‌ها از مکمل‌های حاوی فولیستاتین استفاده می‌کنند بنابراین سلول‌ها به شدت تقسیم شده و ماهیچه‌ها به شکل غول آسایی رشد می‌کنند. آزمایش زیر روی موش‌ها انجام شده که تاثیر این ماده را بر رشد عضله‌ها نشان می‌دهد.

قبلا برخی گاودارهای آمریکایی برای پربار کردن گاوهای خود از این مکمل استفاده می‌کردند؛ گاو‌ها سریع تر رشد می‌کردند و گوشت بیشتری تولید می‌شد البته بعدها مصرف این دارو در گاوداری‌ها ممنوع شد.

محققان سعی دارند با تجویز این دارو در دوزهای مشخص برای بازسازی ماهیچه در افرادی که از بیماری‌های تحلیل عضلانی رنج میبرند مثل تحلیل عضلانی دوشن استفاده کنند.
یکی از دلایلی که ورزشکارها برای حجیم شدن ماهیچه‌های خود تخم مرغ مصرف می‌کنند، وجود فولیستاتین در آن است اما جالب است بدانید فولیستاتین فقط در تخم مرغ نطفه دار وجود دارد و در تخم مرغ‌های صنعتی و کارخانه‌ای وجود ندارد.

اریتروپویتین

اریتروپویتین هورمونی است که در حالت عادی از کبد و کلیه‌ها ترشح می‌شود و با تاثیر بر سلول‌های مغز استخوان،باعث تحریک تولید گلبول‌های قرمز می‌گردد. گلبول‌های قرمز مسئول انتقال اکسیژن در خون و رساندن آن به بافت‌ها هستند. بنابراین اگر یک ورزشکار این هورمون را مصرف کند گلبول‌های قرمز در بدن او افزایش می‌یابد و به تبع اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها هم بیشتر می‌شود؛ سلول‌ها دیرتر وارد تنفس بی هوازی می‌شوند و ورزشکار دیرتر خسته می‌شود. اما…
افزایش گلبول‌های قرمز باعث افزایش فشار خون شده و فرد ممکن است دچار سکته‌ی مغزی و یا حتی مرگ شود برای همین غلظت این هورمون در تست دوپینگ سنجیده می‌شود و اگه غلظتش بالاتر از حد طبیعی باشد، ورزشکار محروم یا محکوم به پرداخت جریمه می‌شود.

کراتین

کراتین پروتئینی است که به طور طبیعی در بدن از ارژنین و گلایسین تولید می‌شود و در ساخت ماهیچه،مو و ناخن به کار می‌رود. به علاوه فرم فسفاته‌ی آن(فسفوکراتین)به صورت ذخیره‌ای در بدن وجود دارد و هر زمان که فرد نیاز به انرژی داشت می‌تواند فسفاتش را به ADP داده و ATP تولید کند که منبع رایج انرژی در بدن است. علاوه بر اینکه این پروتئین در بدن ساخته می‌شود، فرد می‌تواند آن را از موادغذایی مثل گوشت هم دریافت کند. بعضی ورزشکاران هم برای تامین انرژی بیشتر، از این مکمل استفاده می‌کنند.