پدربزرگ‌های جنینی !

تولید مثل گزینشی به فرایندی گفته می‌شود که در آن انسان به پرورش جانوران و گیاهانی اقدام می‌کند که از صفات بیولوژیکی خاصی برخوردار هستند. این همان کاری است که هزاران سال است در کشاورزی و دامداری انجام می‌دهیم و امروزه گیاهانی داریم که محصولات بهتری دارند یا گاوهایی که شیر بیشتری تولید می‌کنند.

پدربزرگ‌های جنینی !

برای آنکه بدانیم تولیدمثل گزینشی مارا به کجا می‎‌رساند، کافی است نگاهی به یخچال‌هایمان بیندازیم. یک مرغ غیراهلی در بهترین شرایط تنها ماهی یک عدد تخم می‌گذارد. تولیدمثل انرژی زیادی می‌برد به همین دلیل تخم گذاری بیشتر به معنی فشار بیشتر روی مرغ است و نیز حیوان را در برابر شکارچیان آسیب پذیرتر می‌کند.

مرغ‌ها میلیون‌ها سال به این روش زندگی کرده اند.اما چطور است که امروزه می‌بینیم مرغ‌ها قادرند نزدیک به 30 تخم در ماه بگذارند؟

نفوذ در بیولوژی !

وقتی حدود 8 هزارسال قبل انسان‌ها اولین مرغ را اهلی کردند شاید کمتر کسی فکرش را می‌کرد که روزی به جایی برسیم که یک مرغ بتواند این تعداد تخم را در ماه بگذارد. برای آنها سی عدد تخم مرغ در یک ماه همان قدر عجیب است که امروز بگوییم یک زن در مدت9ماه سی فرزند به دنیا می‌آ‌ورد!

حالا اگر بخواهیم این ترفندرا روی انسان هم پیاده کنیم چه؟اولین چیزی که باید بر آن غلبه کنیم زمان است. گذر یک نسل در بین انسان ها 28 سال و برای مرغ ها 6 ماه است و دقیقا به همین دلیل است که ایجاد تغییرات ژنتیکی در مرغ‌ها بسیار سریع‌تر از ایجاد چنین تغییراتی در انسان انجام می‌شود.

اما چه می‌شود اگر بتوانیم به این فرایند شتاب داده و نرخ گردش نسلی انسان را به همان 6 ماه مانند مرغ کاهش دهیم ؟

این تصور در نگاه اول یک داستان علمی تخیلی به نظر می‌رسد اما “احتمالا” روزی در آینده ای نه چندان دور محقق خواهد شد.

برای این کار ابتدا

• نمونه‌ی خونی مادر گرفته می‌شود.
• این خون به سلول تخمک القا می‌شود.
• تخمک تولید شده با اسپرم پدر لقاح داده می‌شود و تخم حاصل میگردد.
• در اینجا به جای کاشتن جنین در رحم مادر(که درIVFانجام می‌شود)چند سلول از آن استخراج می‌کنیم تا سلول‌های جنسی جدیدی بسازیم(مثلا تخمک)
• همین مراحل را برای والدین بعدی هم تکرار می‌کنیم اما این‌بار به جای القای سلول‌های جنسی به تخمک، سلول‌های جنین پیش کاشته را وادار می‌کنیم که اسپرم بسازند.
• از این اسپرم برای بارور کردن تخمک‌های اول استفاده می‌کنیم.
• این فرایند دست کم به لحاظ تئوری تا ابد تکرار می‌شود.

این فرایند برای هرنسل حدود 6 ماه طول می‌کشد. جنین های 6 ماهه می توانند خودشان والدین ژنتیکی باشند و جنین‌های منجمد یکساله می‌توانند پدربزرگ و مادربزرگ شوند! در واقع می‌توانیم در یک دوره‌ی 28 ساله (زمان عادی امروزی یک نسل انسان) 56 نسل انسانی داشته باشیم.

اما اصلا چرا انسان‌های آینده باید به چیزی وحشتناک و غیرانسانی مانندزادگیری جفت‌های انسانی برای ایجاد تغییرات ژنتیکی مانند آنچه با مرغ‌ها کردند فکر کنند؟

بهره‌ی هوشی توسط صدها یا هزاران ژن کنترل می‌شود. مطالعات نشان داده است افراد با بهره‌ی هوشی بالاتر از عمر طولانی تر، درآمد بیشتر و روابط رضایت بخش‌تری در مقایسه با دیگران برخوردارند. پس بدیهی است که بعضی از والدین، اگر این گزینه در اختیارشان باشد و از ایمنی آن مطمئن باشند، ترجیح می‌دهند بالاترین پتانسیل بهره‌ی هوشی را به فرزندانشان اعطا کنند(البته افزایش بهره‌ی هوشی جنین تنها یکی از کاربردهای این روش است)

آیا می‌توان بر مبنای جفت‌گیری جنین‌های پیش کاشته باهم بهره‌ی هوشی را افزایش داد ؟

کارل شولمن و نیک بوستروم ،اساتید دانشگاه آکسفورد در مقاله‌ی تامل برانگیزشان با عنوان”گزینش جنین برای تقویت شناختی؛ فضولی یا تحول آفرین؟”با انجام محاسباتی نشان دادند که با به کارگیری این روش می‌توان بهره‌ی هوشی فرزندان را بالا برد.آنها براورد کرده‌اند که زادگیری پنج نسل جنین گزینشی با بالاترین بهره‌ی هوشی در میان ده گروه ما را به یک افزایش حیرت انگیز 65 وپنج نمره‌ای در بهره‌ی هوشی می‎‌رساند که بعد از ده نسل به افزایش 130 نمره ای می‌رسد. جالب است بدانید نمره‌ی بهره‌ی هوشی 130 همان اختلاف بین اینشتین و یک شخص مبتلا به ناتوانی ذهنی جدی است که به مراقبت دائمی نیاز دارد!

دست کم تا چند دهه‌ی آتی افراد هنوز نمی‌توانند از میان صدها جنین پیش کاشته “بهترین‌شان” را انتخاب کنند و از آن هم طولانی‌تر جنین‌های انسانی با یکدیگر زادگیری نخواهند شد. اما اگر این فرض محقق شود با پرسش‌های اخلاقی غامضی روبه رو خواهیم شد . آیا مادری که ندیده‌ی نبیره‌ی خود را به دنیا می‌آورد در قبال او همان مسئولیتی را دارد که در قبال فرزند بیولوژیکی بی واسطه اش دارد؟ آیا جنین‌های پیش کاشته در یک ظرف کشت از حقوق انسانی برخوردارند؟ آیا زادگیری جنین‌ها بدون موافقت خودشان نوعی برده داری است؟ پاسخ به این سوالات نیازمند گفتگو و تبادل نظر جدی درباره‌ی فناوری اصلاح ژن در مراکز بین المللی ذی‌صلاح است.